Język polski

Klasa 4 szkoły podstawowej

Zakres materiału dla klas 1-3 szkoły podstawowej.
I. Czytanie tekstu literackiego lub popularnonaukowego ze zrozumieniem.

1. Pytania do tekstu.
2. Wiedza o literaturze:
   • baśń, legenda, opowiadanie
   • cechy wiersza: rym, rytm, wers, strofa
   • epitet, przenośnia (uosobienie, ożywienie) porównanie
   • fikcja literacka
   • autor, narrator, bohater, czas i miejsce zdarzeń
   • osoba mówiąca (podmiot liryczny)
   • wydarzenia, postacie i przedmioty fantastyczne i realistyczne
   • czasownik - liczba, rodzaj, czas, osoba
   • bezokolicznik
3. Lektury:
   • Jan Brzechwa, "Akademia Pana Kleksa"

II. Nauka o języku:

• wypowiedzenia oznajmujące, pytające, rozkazujące
• komunikat, nadawca, odbiorca
• rzeczownik - rodzaj, liczba, przypadek
• przymiotnik - rodzaj (w l. poj. i mnogiej), liczba, przypadek
• czasownik - czas, liczba, osoba, rodzaj (w l. poj. i mnogiej)
• bezokolicznik
• alfabet, głoska, samogłoska, spółgłoska, litera, sylaba, przenoszenie wyrazu
• wyraz bliskoznaczny
• akapit, notatka, życzenia, pozdrowienia, list prywatny, opis
• pisownia wyrazów z ó, u, rz, ż, ch, h, wielka i mała litera
• znaki interpunkcyjne, cudzysłów
• stosowanie zasad poprawności językowej
• język potoczny i literacki

Klasa 5 szkoły podstawowej

Zakres materiału dla klas 1-4 szkoły podstawowej.
I. Czytanie tekstu literackiego lub popularnonaukowego ze zrozumieniem.

1. Pytania do tekstu.
2. Wiedza o literaturze:
   • gatunki literackie: powieść (zdarzenie, wątek, fabuła) piosenka, fraszka, bajka, mit, opowiadanie
   • narrator pierwszoosobowy i trzecioosobowy
   • świat przedstawiony
   • podmiot liryczny, obraz poetycki
   • środki stylistyczne: porównanie, przenośnia (metafora), epitet
3. Lektury:
   • Henryk Sienkiewicz, "W pustyni i w puszczy"

II. Nauka o języku:

• zdanie, równoważnik zdania
• zdanie pojedyncze i złożone
• przysłówek, przyimek, wyrażenie przyimkowe, spójnik
• rzeczowniki własne i pospolite
• rzeczowniki występujące tylko w liczbie pojedynczej i tylko w liczbie mnogiej
• temat i końcówka, oboczności
• czasownik - tryby
• forma osobowa i nieosobowa czasownika; formy zakończone na -no i -to, konstrukcje ze słowem się
• stopniowanie przymiotnika i przysłówka
• liczebniki główne, porządkowe, zbiorowe - odmiana, zapis dat
• podmiot, orzeczenie; grupa podmiotu i grupa orzeczenia
• spółgłoski miękkie i twarde
• wyrazy neutralne, zdrobnienia i zgrubienia, antonimy
• formy wypowiedzi: opowiadanie, zaproszenie, podziękowanie, sprawozdanie, ogłoszenie
• pisownia ó, ż, rz, ż, ch
• język literacki i potoczny

Klasa 6 szkoły podstawowej

Zakres materiału dla klas 1-5 szkoły podstawowej.
I. Czytanie tekstu literackiego lub popularnonaukowego ze zrozumieniem.

1. Pytania do tekstu.
2. Wiedza o literaturze:
   • gatunki: powieść (przygodowa, obyczajowa, historyczna, fantastycznonaukowa, detektywistyczna, fantasy), mit, nowela, bajka, dziennik
   • fabuła, akcja, wątek
   • narracja pierwszoosobowa i trzecioosobowa
   • punkt kulminacyjny, powtórzenie, apostrofa, kontrast, pytanie retoryczne, uosobienie
   • dialog, monolog
   • rym dokładny i niedokładny, rytm w wierszu
3. Lektury:
   • Kornel Makuszyński, "Szatan z siódmej klasy"

II. Nauka o języku:

• rzeczowniki o nieregularnej odmianie i nieodmienne
• zaimek (podział, odmiana)
• zaimek - krótsze i dłuższe formy
• partykuła
• wykrzyknik
• interpunkcja zdania pojedynczego (jednorodne części zdania, przecinek przed spójnikami)
• czasowniki dokonane i niedokonane, strona czynna i bierna czasownika
• przydawka, dopełnienie, okolicznik
• podmiot domyślny i szeregowy, podmiot logiczny i gramatyczny, zdania bezpodmiotowe
• wykres zdania pojedynczego
• rodzina wyrazów, wyrazy pokrewne, rdzeń
• formy wypowiedzi: charakterystyka, opis przeżyć wewnętrznych, dziennik, pamiętnik

Klasa 7 szkoły podstawowej

Zakres materiału dla klas 1-6 szkoły podstawowej.
I. Czytanie tekstu literackiego lub popularnonaukowego ze zrozumieniem.

1. Pytania do tekstu.
2. Wiedza o literaturze:
   • gatunki literackie: bajka (morał, alegoria), przypowieść, satyra, komedia, fraszka, pieśń, ballada
   • świat przedstawiony utworu
   • wyraz dźwiękonaśladowczy, apostrofa, pytanie retoryczne, metafora
   • rodzaj literacki: epika, liryka, dramat
   • podstawowe informacje biograficzne o A. Mickiewiczu
3. Lektury:
   • Eric-Emmanuel Schmitt, "Oskar i pani Róża"

II. Nauka o języku:

• strona czynna i bierna czasownika
• czasowniki przechodnie i nieprzechodnie
• imiesłowy, imiesłowowy równoważnik zdania
• podmiot - rodzaje podmiotu (domyślny, gramatyczny i logiczny)
• zdania bezpodmiotowe
• zdrobnienia i zgrubienia, archaizm, neologizm, kolokwializm
• zdania współrzędnie złożone - typy, zdania złożone podrzędnie
• orzeczenie czasownikowe i imienne
• głoski ustne, nosowe, dźwięczne, bezdźwięczne
• upodobnienia i uproszczenia fonetyczne
• poprawność językowa

Klasa 8 szkoły podstawowej

Zakres materiału dla klas 1-7 szkoły podstawowej.
I. Czytanie tekstu literackiego lub popularnonaukowego ze zrozumieniem.

1. Pytania do tekstu.
2. Wiedza o literaturze:
   • literatura piękna, naukowa, popularnonaukowa, literatura faktu
   • rodzaje literackie: epika, liryka, dramat
   • gatunki: powieść, opowiadanie, nowela, sonet, elegia, pieśń, hymn, tren, epos (epopeja)
   • eufemizm, peryfraza (omówienie), anafora
3. Lektury:
   • A. Christie, "Morderstwo w Orient Expressie"

II. Nauka o języku:

• zdania podrzędnie i współrzędnie złożone - typy
• mowa zależna i niezależna
• budowa słowotwórcza wyrazu; wyraz podstawowy i pochodny, typy formantów
• skróty i skrótowce
• odmiany polszczyzny (oficjalna i nieoficjalna)
• dialekt, gwara, język środowiskowy, żargon
• język literacki i potoczny
• etyka słowa, manipulacja językowa
• wyrazy modne
• treść i zakres wyrazu
• fakt i opinia
• rodzaje stylu
• synonim, antonim, homonim
• archaizmy, neologizmy

Klasa 1 liceum ogólnokształcącego

Zakres materiału ze szkoły podstawowej.
I. Czytanie tekstu literackiego lub popularnonaukowego ze zrozumieniem.
II. Epoka i teksty z epoki:

1. Średniowiecze:
   • ramy czasowe, charakterystyka, główne idee i hasła epoki
   • filozofia średniowiecza - przedstawiciele i kierunki
   • hagiografia, asceza
   • deesis, danse macabre, memento mori
   • chansons de geste
   • sztuka romańska i gotycka
2. Lektury:
   • "Bogurodzica"
   • "Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią" (fragmenty)
   • "Pieśń o Rolandzie" (fragmenty)

III. Kształcenie językowe:

• znaki i ich rodzaje
• elementy komunikacji językowej
• funkcje języka
• oficjalna i nieoficjalna odmiana języka
• pojęcie retoryki
• wiedza z zakresu fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni
• podstawowe zasady ortografii i interpunkcji

Klasa 2 liceum ogólnokształcącego

Obowiązuje zakres materiału ze szkoły podstawowej i klasy 1. LO.
I. Czytanie tekstu literackiego lub popularnonaukowego ze zrozumieniem.
II. Epoka i teksty z epoki:

1. Pozytywizm:
   • ramy czasowe, nazwa epoki, charakterystyka, główne idee i hasła epoki, gatunki literatury pozytywistycznej
   • program polskiego pozytywizmu
   • filozofia pozytywizmu - przedstawiciele i kierunki filozoficzne
   • powieść dojrzałego realizmu
   • bohater dychotomiczny
2. Lektury:
   • "Lalka" B. Prusa

III. Kształcenie językowe:

• znaki i ich rodzaje
• elementy komunikacji językowej
• funkcje języka
• style językowe
• perswazja i manipulacja
• wiedza z zakresu fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni
• podstawowe zasady ortografii i interpunkcji

Klasa 3 liceum ogólnokształcącego

Obowiązuje zakres materiału ze szkoły podstawowej i klas 1. i 2. LO.
I. Czytanie tekstu literackiego lub popularnonaukowego ze zrozumieniem.
II. Epoka i teksty z epoki:

1. Młoda Polska:
   • ramy czasowe, nazwa epoki, charakterystyka, główne idee i hasła
   • filozofia modernizmu - przedstawiciele i kierunki
   • dekadentyzm
   • impresjonizm i symbolizm w sztuce
   • dramat symboliczny, dramat narodowy
2. Lektury:
   • "Wesele" S. Wyspiańskiego

III. Kształcenie językowe:

• znaki i ich rodzaje
• elementy komunikacji językowej
• funkcje języka
• style językowe
• stylizacje językowe
• relacje znaczeniowe i formalne między wyrazami (antonimia, synonimia, homonimia, polisemia)
• wiedza z zakresu fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni
• podstawowe zasady ortografii i interpunkcji

Klasa 4 liceum ogólnokształcącego

Obowiązuje zakres materiału ze szkoły podstawowej i klas 1., 2. i 3. LO.
I. Czytanie tekstu literackiego lub popularnonaukowego ze zrozumieniem.
II. Test historyczno-literacki sprawdzający wiedzę o epokach i znajomość lektur obowiązujących na egzaminie maturalnym w 2025 roku.

• starożytność (antyk i Biblia)
• średniowiecze, renesans, barok, oświecenie
• romantyzm, pozytywizm
• Młoda Polska, 20-lecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji