Klasa 5 szkoły podstawowej

1. Tkanki i organy roślinne:

• rodzaje tkanek,
• przystosowania budowy poszczególnych tkanek roślinnych do pełnienia określonych funkcji,
• miejsca występowania tkanek roślinnych,
• tkanki pod mikroskopem,
• korzeń - funkcje, strefy korzenia, systemy korzeniowe, przekształcenia korzeni,
• łodyga - rodzaje pędów, budowa zewnętrzna łodygi, funkcje łodygi, przekształcenia łodygi,
• liść - główne funkcje liścia, budowa liścia, przekształcenia liścia.

2. Mchy:

• środowisko życia,
• budowa i znaczenie mchów,
• przedstawiciele mchów,
• cechy pospolitych gatunków mchów.

3. Widłaki, paprocie i skrzypy:

• miejsce występowania paprotników,
• charakterystyczne cechy paproci, skrzypów i widłaków,
• budowa zewnętrzna przedstawicieli paprociowych, widłakowych, skrzypowych.

4. Nagonasienne:

• kwiaty i nasiona roślin nasiennych,
• rośliny nagonasienne - cechy i budowa,
• znaczenie roślin nagonasiennych w przyrodzie i dla ludzi..

Klasa 6 szkoły podstawowej

Zakres materiału klasy 5 szkoły podstawowej oraz:
1. Zwierzęta kręgowe:

• charakterystyczne cechy budowy zewnętrznej ryb,
• przystosowania ryb do życia w wodzie w budowie anatomicznej i morfologicznej,
• rozmnażanie i rozwój ryb,
• przegląd ryb; ryby chrzęstnoszkieletowe i kostnoszkieletowe,
• płazy - środowisko i tryb życia,
• cechy przystosowujące płazy do życia w dwóch środowiskach w budowie anatomicznej i morfologicznej,
• rozmnażanie i rozwój płazów,
• przegląd płazów,
• gady - środowisko i tryb życia,
• cechy przystosowujące gady do życia na lądzie w budowie anatomicznej i morfologicznej,
• rozmnażanie i rozwój gadów,
• przegląd gadów,
• środowiska życia i cechy morfologiczne ptaków,
• przystosowania ptaków do lotu w budowie anatomicznej i morfologicznej,
• przystosowania ptaków do różnych środowisk,
• rozmnażanie i rozwój ptaków,
• przegląd ptaków,
• ssaki - środowisko życia i cechy morfologiczne oraz cechy charakterystyczne ssaków w budowie anatomicznej,
• rozmnażanie ssaków,
• przystosowania ssaków do różnych środowisk,
• przegląd ssaków,
• nauka o rybach, płazach, gadach i ptakach.

UWAGA! Szczegółowe zagadnienia do poszczególnych działów są zbieżne z rozkładem materiału dla klasy 6.

Klasa 7 szkoły podstawowej

Zakres materiału klasy 6 szkoły podstawowej oraz:
I. Układ nerwowy:
1. Budowa i rola układu nerwowego:

• budowa komórki nerwowej,
• kierunek i sposób przekazywania impulsów nerwowych,
• podział układu nerwowego ze względu na budowę i sposób działania,
• somatyczny i autonomiczny układ nerwowych,
• porównanie układu nerwowego z hormonalnym.

2. Ośrodkowy układ nerwowy:

• części mózgowia - budowa i funkcje,
• półkule mózgu,
• ośrodki w korze mózgowej,
• płaty mózgowe,
• budowa i funkcje rdzenia kręgowego.

3. Obwodowy układ nerwowy. Odruchy:

• włókna czuciowe i ruchowe,
• nerwy czaszkowe i rdzeniowe,
• elementy łuku odruchowego,
• odruchy bezwarunkowe i warunkowe.

4. Higiena i choroby układu nerwowego.
II. Narządy zmysłów:
1. Budowa i działanie narządu wzroku:

• budowa oka,
• funkcje poszczególnych części gałki ocznej,
• elementy i rola aparatu ochronnego oka,
• mechanizm widzenia,
• akomodacja i adaptacja oka.

2. Ucho - narząd słuchu i równowagi:

• budowa ucha oraz funkcje jego elementów składowych,
• droga fali dźwiękowej w uchu, odbiór wrażeń dźwiękowych,
• ucho wewnętrzne jako narząd równowagi.

3. Higiena oka:

• wady wzroku,
• korekcja wad wzroku,
• choroby oczu,
• higiena oczu.

4. Zmysły powonienia smaku i dotyku.
III. Układ rozrodczy:
1. Męski układ rozrodczy:

• budowa i funkcje męskiego układu rozrodczego,
• budowa plemnika.

2. Żeński układ rozrodczy:

• budowa i funkcje żeńskiego układu rozrodczego,
• budowa komórki jajowej.

3. Funkcjonowanie żeńskiego układu rozrodczego.
4. Rozwój człowieka od poczęcia do narodzin.
5. Higiena i choroby układu rozrodczego.

Klasa 8 szkoły podstawowej

Zakres materiału klasy 7 szkoły podstawowej oraz:
I. Ekologia:
1. Zależności występujące między organizmami:

• oddziaływania antagonistyczne i nieantagonistyczne,
• pojęcia: konkurencja, drapieżnictwo, pasożytnictwo, roślinożerność, mutualizm, komensalizm, protookoperacja,
• konkurencja: zasoby, o które konkurują organizmy; konkurencja międzygatunkowa i wewnątrzgatunkowa, przykłady konkurencji,
• pasożytnictwo: pasożyty zewnętrzne i wewnętrzne, przystosowania do pasożytniczego trybu życia, przykłady pasożytniczych roślin i grzybów,
• drapieżnictwo: przystosowania do trybu życia drapieżnika i ofiary, sposoby polowania i obrony, rośliny drapieżne),
• roślinożerność: przykłady roślinożernych roślin i zwierząt, przystosowania przeżuwaczy do roślinożerności, obrona przed roślinożercami),
• przykłady organizmów, których łączy zależność nieantagonistyczna,
• przykłady organizmów, których łączy zależność antagonistyczna.

2. Czym jest ekosystem?

• składniki ekosystemu,
• rodzaje i przykłady ekosystemów,
• struktura piętrowa lasu,
• sukcesja pierwotna i wtórna.

3. Zależności pokarmowe:

• łańcuch pokarmowy,
• podstawowe poziomy troficzne,
• rola destruentów w ekosystemie,
• sieć pokarmowa,
• zakłócenie równowagi ekosystemu.

4. Materia i energia w ekosystemie:

• krążenie materii w przyrodzie,
• przepływ energii w ekosystemie,
• obieg węgla,
• piramidy ekologiczne.

II. Człowiek i środowisko:
1. Różnorodność biologiczna.
2. Zanieczyszczenie i ochrona atmosfery:

• przyczyny i skutki: kwaśnych opadów, globalnego ocieplenia, dziury ozonowej, smogu,
• ochrona atmosfery.

3. Zanieczyszczenie wód: źródła, metody oczyszczania ścieków, sposoby zmniejszania zanieczyszczeń wód.
4. Zagrożenia i ochrona gleb.
5. Negatywne skutki wprowadzenia do ekosystemów obcych gatunków.
6. Przykłady wymarłych gatunków.
7. Racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody: zasoby przyrody (niewyczerpywalne i wyczerpywalne), zasada zrównoważonego rozwoju.
8. Formy ochrony przyrody:

• ochrona obszarowa, indywidualna i gatunkowa,
• Parki Narodowe w Polsce - położenie, rok powstania, symbol, obszar,
• pojęcia rezerwatu przyrody, pomnika przyrody, parku krajobrazowego, otuliny, użytek ekologiczny, stanowisko dokumentacyjne,
• obszary sieci Natura 2000,
• rodzaje ochrony gatunkowej: ścisła i częściowa,
• gatunki chronione w Polsce,
• czynna i bierna ochrona przyrody.

9. Cel ochrony przyrody i ochrony środowiska.