Klasa 5 szkoły podstawowej

1. Biologia jako nauka o życiu:

• biologia jako nauka,
• jak poznawać biologię,
• obserwacje mikroskopowe.

2. Budowa organizmów i ich czynności życiowe:

• składniki chemiczne organizmów,
• budowa komórki zwierzęcej,
• budowa komórki roślinnej,
• inne rodzaje komórek,
• samożywność,
• cudzożywność,
• sposoby oddychania organizmów,
• klasyfikacja organizmów.

3. Wirusy, bakterie, grzyby, protisty:

• cechy wirusów i bakterii,
• występowanie wirusów i bakterii,
• odżywienie, rozmnażanie i znaczenie wirusów i bakterii,
• cechy i występowanie protistów,
• protisty jednokomórkowe i wielokomórkowe,
• choroby wywoływane przez protisty,
• budowa i różnorodność grzybów,
• porosty i ich budowa.

4. Tkanki i organy roślinne:

• rodzaje tkanek roślinnych,
• korzeń - jego główne funkcje i budowa,
• pędy - budowa i funkcje łodygi,
• liści - budowa i główne funkcje.

5. Różnorodność roślin:

• środowisko życia mchów i paprotników,
• cechy charakterystyczne ich znaczenie w przyrodzie,
• budowa mchów i paprotników,
• cechy charakterystyczne roślin nagonasiennych i okrytonasiennych,
• rozprzestrzenianie się roślin okrytonasiennych,
• budowa owoców,
• znaczenie roślin okrytonasiennych,
• rozpoznawanie roślin okrytonasiennych i nagonasiennych.

Klasa 6 szkoły podstawowej

1. Zwierzęta kręgowe:

• strunowce i ich podział,
• charakterystyczne cechy budowy zewnętrznej ryb,
• przystosowania ryb do życia w wodzie w budowie anatomicznej i morfologicznej,
• rozmnażanie i rozwój ryb,
• przegląd ryb i ich znaczenie w przyrodzie i dla człowieka; ryby chrzęstnoszkieletowe i kostnoszkieletowe,
• płazy - środowisko i tryb życia,
• cechy przystosowujące płazy do życia w dwóch środowiskach w budowie anatomicznej i morfologicznej,
• rozmnażanie i rozwój płazów,
• przegląd płazów i ich znaczenie w przyrodzie i dla człowieka,
• gady - środowisko i tryb życia,
• cechy przystosowujące gady do życia na lądzie w budowie anatomicznej i morfologicznej,
• rozmnażanie i rozwój gadów,
• przegląd gadów i ich znaczenie w przyrodzie i dla człowieka,
• środowiska życia i cechy morfologiczne ptaków,
• przystosowania ptaków do lotu w budowie anatomicznej i morfologicznej,
• przystosowania ptaków do różnych środowisk,
• rozmnażanie i rozwój ptaków,
• przegląd ptaków i ich znaczenie w przyrodzie i dla człowieka,
• ssaki - środowisko życia i cechy morfologiczne oraz cechy charakterystyczne ssaków w budowie anatomicznej,
• rozmnażanie ssaków,
• przystosowania ssaków do różnych środowisk,
• przegląd ssaków i ich znaczenie w przyrodzie i dla człowieka,
• nauka o rybach, płazach, gadach i ptakach.

UWAGA! Szczegółowe zagadnienia do poszczególnych działów są zbieżne z rozkładem materiału dla klasy 6.

Klasa 7 szkoły podstawowej

1. Regulacja nerwowo-hormonalna. Budowa układu nerwowego i jego podział:

• podział układu nerwowego,
• charakterystyka układu nerwowego - ośrodkowego, obwodowego, somatycznego i autonomicznego,
• budowa neuronu,
• odruchy i budowa łuku odruchowego,
• choroby układu nerwowego,
• zmysł powonienia, dotyku i smaku,
• wady wzroku i słuchu,
• budowa ucha i oka.

2. Układ oddechowy:

• budowa i rola układu,
• mechanizm wymiany gazowej,
• oddychanie komórkowe,
• higiena i choroby układu oddechowego.

3. Fizjologia człowieka.
4. Rozmnażanie, wzrost i rozwój:

• budowa i rola żeńskiego i męskiego układu rozrodczego,
• choroby przenoszone drogą płciową,
• od poczęcia do narodzin; rozwój płodu,
• ciąża - planowanie, higiena i zagrożenia,
• od narodzin do starości,
• podstawowe metody i środki antykoncepcyjne.

5. Układ wydalniczy:

• budowa układu wydalniczego,
• etapy powstawania moczu ostatecznego,
• skład moczu,
• higiena i choroby układu wydalniczego.

UUWAGA! Szczegółowe zagadnienia do poszczególnych działów są zbieżne z rozkładem materiału dla klasy 7.

Klasa 8 szkoły podstawowej

1. Ekologia:

• podstawowe pojęcia w ekologii,
• tolerancja ekologiczna; przykłady gatunków wskaźnikowych; stenobionty i eurybionty,
• organizm a środowisko,
• interakcje między i wewnątrzpopulacyjne,
• strategie rozrodu - r i K,
• zależności pokarmowe; łańcuch spasania i detrytusowy; piramidy troficzne; sieci zależności troficznych,
• materia i energia w ekosystemie,
• cechy i struktura populacji; krzywe przeżywania i wzrostu populacji - jotowata i esowata,
• struktura i funkcjonowanie ekosystemu,
• sukcesja ekologiczna,
• zanieczyszczenia środowiska,
• gatunki inwazyjne,
• źródła i skutki zanieczyszczeń atmosfery, hydrosfery i litosfery; dziura ozonowa, efekt cieplarniany, kwaśne deszcze, smog,
• odpady i ich segregacja - pojemniki do segregacji i zasady segregacji odpadów.

2. Ochrona środowiska:

• formy ochrony przyrody - znajomość parków narodowych; pojęcia rezerwatu przyrody, pomnika przyrody, parku krajobrazowego, otuliny, użytek ekologiczny, stanowisko dokumentacyjne,
• parki narodowe w Polsce - położenie, rok powstania, symbol, obszar,
• gospodarowanie odpadami; oczyszczalnie ścieków, spalarnie odpadów komunalnych.

3. Wpływ człowieka na różnorodność biologiczną:

• przyczyny eliminowania organizmów, zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby, wprowadzanie obcych gatunków, przykłady wymarłych gatunków.

4. Sposoby ochrony przyrody:

• cele ochrony przyrody,
• ochrona obszarowa; NATURA 2000,
• parki narodowe Polski,
• ochrona indywidualna i gatunkowa; pojęcie ochrony czynnej i biernej, ex situ i in situ,
• gatunki chronione w Polsce,
• gatunki zagrożone wyginięciem.

5. Elementy ewolucjonizmu ze szczególnym uwzględnieniem antropogenezy.

• systematyka człowieka,
• podobieństwa i różnice między człowiekiem, a małpami człekokształtnymi,
• przebieg ewolucji człowieka, swoiste cechy człowieka i innych z rodzaju Homo.
• narządy homologiczne i analogiczne.

UWAGA! Szczegółowe zagadnienia do poszczególnych działów są zbieżne z rozkładem materiału dla klasy 8.