Chemia

Klasa 7 szkoły podstawowej

1. Właściwości fizyczne i chemiczne substancji chemicznych znanych z życia codziennego.
2. Mieszaniny substancji i sposoby ich rozdzielania.
3. Zjawiska fizyczne a reakcje chemiczne.
4. Pierwiastki i związki chemiczne; symbole pierwiastków.
5. Podział pierwiastków na metale i niemetale.
6. Właściwości metali i niemetali.
7. Stopy. Praktyczne zastosowanie metali, stopów i niemetali.
8. Korozja i sposoby ochrony przed korozją metali.
9. Mieszanina a związek chemiczny.
10. Stany skupienia materii, zmiany stanu skupienia.
11. Podstawowy sprzęt i szkło laboratoryjne.
12. Obliczenia z wykorzystaniem pojęć: objętość, masa i gęstość.
13. Stan skupienia substancji chemicznej, zmiana stanów skupienia.

Klasa 8 szkoły podstawowej

Zakres tematyczny klasy 7 szkoły podstawowej oraz:

1. Atomy i cząsteczki.
2. Budowa atomów, izotopy.
3. Cząstki elementarne i ich właściwości.
4. Zjawisko promieniotwórczości i jego praktyczne wykorzystanie, zastosowanie izotopów promieniotwórczych.
5. Zależność między budowa atomu pierwiastka, a jego położeniem w układzie okresowym.
6. Podstawowe wiadomości o układzie okresowym pierwiastków, odczytywanie informacji z układu.
7. Wartościowość pierwiastka, określanie wartościowości pierwiastków grupy 1, 2 oraz 13-17 względem wodoru i maksymalną względem tlenu na podstawie układu okresowego.
8. Cząsteczki związku chemicznego i pierwiastka.
9. Wzory strukturalne (kreskowe) i sumaryczne.
10. Nazewnictwo prostych związków chemicznych.
11. Rodzaje wiązań chemicznych, pojęcie elektroujemności.
12. Związki jonowe i kowalencyjne.
13. Jony metali i niemetali.
14. Masa atomowa i cząsteczkowa; atomowa jednostka masy.
15. Prawo zachowania masy.
16. Prawo stałości składu związku chemicznego.
17. Równania reakcji chemicznych.
18. Obliczenia stechiometryczne.
19. Rodzaje reakcji chemicznych.
20. Wpływ katalizatora na przebieg reakcji chemicznej.
21. Powietrze, jego skład i właściwości.
22. Najwybitniejsi uczeni w badaniach chemicznych.
23. Właściwości i znaczenie tlenu w przyrodzie.
24. Ozon i dziura ozonowa.
25. Właściwości tlenku węgla (IV).
26. Zastosowanie praktyczne i rola dwutlenku węgla w przyrodzie.
27. Właściwości i praktyczne zastosowanie wodoru.
28. Związki wodoru z niemetalami.
29. Gazy szlachetne i ich zastosowanie praktyczne.
30. Efekt cieplarniany i przyczyny globalnego ocieplenia klimatu.
31. Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami.
32. Woda i roztwory wodne, budowa cząsteczki wody.
33. Właściwości wody.
34. Stężenie procentowe roztworu, zmiana stężenia i mieszanie roztworów.
35. Rodzaje roztworów; rozpuszczalność substancji w wodzie.
36. Tlenki metali i niemetali i ich otrzymywanie.
37. Elektrolity i nieelektrolity.
38. Wodorotlenki i zasady.
39. Właściwości i zastosowanie wodorotlenku sodu, potasu i wapnia.
40. Wodorotlenki i zasady wokół nas.
41. Otrzymywanie zasad i wodorotlenków nierozpuszczalnych w wodzie.
42. Dysocjacja elektrolityczna kwasów i zasad.
43. Tlenki kwasowe i zasadowe.
44. Kwasy tlenowe i beztlenowe.
45. Otrzymywanie i właściwości podstawowych kwasów.
46. Kwasy w naszym otoczeniu.
47. Dysocjacja elektrolityczna kwasów.
48. Kwasy mocne i słabe.
49. Powstawanie kwaśnych opadów i ich skutki.
50. Roztwory kwaśne i zasadowe; skala pH, zastosowanie wskaźników: papierek wskaźnikowy uniwersalny, fenoloftaleina, oranż metylowy, błękit tymolowy.

Klasa 1 liceum ogólnokształcącego

1. Przebieg i opisywanie doświadczeń chemicznych.
2. Budowa atomu, promień atomowy.
3. Konfiguracja elektronowa atomów i jonów, schemat klatkowy.
4. Związek między budową elektronową atomu, a położeniem pierwiastka w układzie okresowym; zasada uporządkowania pierwiastków w układzie okresowym.
5. Związek między budową elektronową atomu i jego właściwościami fizycznymi i chemicznymi.
6. Masa atomowa, masa cząsteczkowa - przeliczanie mas.
7. Energia jonizacji.
8. Izotopy, przemiany pierwiastków, przemiany promieniotwórcze sztuczne i naturalne pierwiastków, obliczanie średniej masy atomowej pierwiastka wynikające z zawartości procentowej izotopów.
9. Liczby kwantowe.
10. Metoda VSEPR.
11. Właściwości podstawowych pierwiastków.
12. Porównanie właściwości chemicznych należących do tej samej grupy lub okresu chemicznego.
13. Rodzaje wiązań chemicznych, elektroujemność, ustalanie rodzaju wiązania na podstawie różnicy elektroujemności.
14. Wiązanie kowalencyjne: wartości elektroujemności, zapis elektronowy wiązania kowalencyjnego, przykłady związków zawierających takie wiązanie.
15. Właściwości substancji kowalencyjnych.
16. Chemia wokół nas.
17. Podstawowe wiadomości ze szkoły podstawowej z klasy 7 i 8: gęstość substancji, rodzaje mieszanin, różnice między zjawiskiem fizycznym i reakcją chemiczną, metale i niemetale oraz ich cechy, stopy metali, wiązanie jonowe, podstawowe rodzaje reakcji chemicznych oraz zapisywanie ich w postaci równań, roztwory wodne: rodzaje roztworów i ich właściwości, krzywe rozpuszczalności i stężenie procentowe roztworu, tlenki, wodorotlenki, kwasy nieorganiczne, sole i proces dysocjacji tych związków, odczyn/pH roztworów, właściwości higroskopijne substancji.

Klasa 2 liceum ogólnokształcącego

1. Opisywanie, przebieg doświadczeń chemicznych.
2. Budowa atomu, schemat klatkowy zapisu, izotopy.
3. Przemiany promieniotwórcze pierwiastków.
4. Promieniotwórczość sztuczna i naturalna.
5. Liczby kwantowe.
6. Metoda VSEPR.
7. Kolory podstawowych związków żelaza, manganu, chromu oraz związków charakterystycznych z tabeli rozpuszczalności.
8. Układ okresowy pierwiastków chemicznych.
9. Właściwości podstawowych pierwiastków.
10. Wiązanie kowalencyjne, właściwości i cechy związków zawierających takie wiązanie.
11. Wiązanie jonowe, właściwości i cechy związków zawierających takie wiązanie.
12. Wiązanie metaliczne, właściwości i cechy związków zawierających takie wiązanie.
13. Wiązanie wodorowe.
14. Hybrydyzacja orbitali atomowych.
15. Geometria cząsteczek związków chemicznych.
16. Tlenki, chlorki, siarczki.
17. Wodorki.
18. Wodorotlenki.
19. Kwasy nieorganiczne.
20. Sole.
21. Hydraty.
22. Dysocjacja i hydroliza soli, pH wodnych roztworów soli.
23. Mol i liczba Avogadra.
24. Masa cząsteczkowa i masa molowa.
25. Prawo stałości składu związku chemicznego i prawo zachowania masy.
26. Stechiometria - obliczenia.
27. Stopnie utlenienia pierwiastków chemicznych.
28. Procesy utleniania i redukcji.
29. Ogniwa galwaniczne.
30. Bilansowanie równań reakcji.
31. Rodzaje roztworów, rozdzielanie ich na składniki.
32. Rozpuszczalność substancji.
33. Stężenie procentowe roztworu.
34. Chemia życia codziennego i otaczającego nas środowiska, zastosowanie chemii w otaczających nas produktach.
35. Barwy wodnych roztworów soli, w tym roztworów Mn i Cr.

Klasa 3 liceum ogólnokształcącego

1. Podstawowe wiadomości z chemii nieorganicznej:
   • budowa atomu, układ okresowy pierwiastków chemicznych, zależności między położeniem atomów a jego właściwościami, podstawowe pierwiastki i ich cechy, liczby kwantowe, schemat klatkowy zapisu, energia jonizacji, metoda VSEPR
   • izotopy, przemiany promieniotwórcze pierwiastków, promieniotwórczość sztuczna i naturalna
   • wiązanie kowalencyjne spolaryzowane i niespolaryzowane, jonowe, metaliczne i oddziaływania międzycząsteczkowe, wiązania wodorowe; rodzaj wiązania, a właściwości chemiczne związku
   • hybrydyzacja orbitali atomowych, geometria cząsteczek związków chemicznych
   • tlenki i związki pierwiastków chemicznych z wodorem, chlorki, siarczki, bromki
   • wodorotlenki, kwasy nieorganiczne, sole i hydraty
   • mol i liczba Avogadra, masa cząsteczkowa i masa molowa
   • prawo stałości składu związku chemicznego
   • obliczenia stechiometryczne
   • stopnie utlenienia pierwiastków chemicznych, pojęcie utleniacza i reduktora, procesy utleniania i redukcji oraz bilansowanie równań reakcji utleniania i redukcji
   • szereg aktywności chemicznej metali, ogniwo galwaniczne, elektroliza
   • rodzaje roztworów: pojęcia i sposoby rozdzielania mieszanin
   • rozpuszczalność substancji, krzywe rozpuszczalności
   • stężenie procentowe roztworu i stężenie molowe roztworu, a także przeliczanie stężeń. Sposoby zatężania i rozcieńczania roztworów
   • elektrolity i nieelektrolity, proces dysocjacji elektrolitycznej
   • stopień i stała dysocjacji elektrolitycznej, teoria Bronsteda-Lowry’ego
   • wskaźniki kwasowo-zasadowe, odczyn i pH roztworu
   • hydroliza
   • reakcje zobojętniania i reakcje strącania osadów
   • efekty energetyczne reakcji chemicznych: reakcje egzo i endoenergetyczne, entalpia, energia aktywacji, katalizatory
   • czynniki wpływające na szybkość reakcji chemicznej
   • związki manganu, chromu, żelaza oraz ich barwy; barwy typowych związków wynikające z tabeli rozpuszczalności/doświadczeń chemicznych prowadzonych w szkole
2. Chemia organiczna - węglowodory: alkany, alkeny i alkiny podstawowe wzory, izomery, właściwości oraz reakcje jakim ulegają: reakcje spalania, substytucji, addycji, polimeryzacji.
3. Benzen - właściwości i reakcje jakim ulega, izomery i ich nazewnictwo.
4. Paliwa kopalne: gaz ziemny, ropa naftowa, węgiel - właściwości, cechy charakterystyczne, reakcje jakim ulegają i nazewnictwo oraz zastosowanie powstających produktów tych reakcji.
5. LO benzyny i procesy związane z pozyskiwaniem benzyny.
6. Wpływ na środowisko procesów pozyskiwania i przetwarzania paliw kopalnych.
7. Chemia życia codziennego, zastosowanie chemii w otaczających nas produktach.