Zakres tematyczny

I. POZIOM 1 (klasy I-III szkoły podstawowej)

Uczestników konkursu obowiązuje znajomość zasad ortograficznych i umiejętność stosowania ich w zakresie:

1. użycia litery ó

• gdy wymienia się na o, e lub a (np. lód – lody, pióro – pierze, wrócić – wracać)
• w końcówce -ów (np. lodów)
• w przyrostkach –ów, -ówna, -ówka (np. widokówka)
• na początku wyrazu (np. ósmy)
• gdy nie wymienia się na inną głoskę, w wyrazach popularnych w środowisku dziecka, np. wiewiórka

2. użycia litery u:

• w przyrostkach –uch, -uchna, -unek, -usia, -us, -uszek, -utki) itp. (np. malutki)
• w formach czasu teraźniejszego (np. maluję, rysujesz, stosuje)
• w wyrazach typu: zsuwać, skuwka...
• w innych wyrazach popularnych w środowisku dziecka (np. trudny)

3. użycia litery ą

• w wyrazach rodzimych i spolszczonych (np. wąż)
• w końcówkach N. i B. liczby pojedynczej (np. z klasą, moją klasę)
• w czasownikach czasu teraźniejszego (idą, piszą...)

4. użycia litery ę

• w wyrazach rodzimych i spolszczonych (np. prędko)
• w końcówkach B. liczby pojedynczej (np. mamę)
• w czasownikach czasu teraźniejszego (np. idę, piszę)

5.użycia końcówki -om

• w C. liczby mnogiej (np. słowom, oczom)

6. użycia liter i, j

• gdy i oznacza miękkość głoski (np. miska, ciastko)
• na początku wyrazu (np. igła, jabłko)
• po samogłoskach, zgodnie z wymową (np. kajak, liczba)
• gdy j występuje po przedrostku (np. nadjechać, objąć)

7. użycia spółgłosek miękkich (np. ćma, cichy)

8. użycia litery ż

• gdy wymienia się na g, dz, h, z, ź, s (np. drużyna, książka)
• w innych wyrazach popularnych w środowisku dziecka (np. żaba)

9. użycia litery rz

• gdy wymienia się na r (np. mierzyć)
• w zakończeniach -arz, -erz (np. pisarz, rycerz)
• po spółgłoskach (np. wrzask), wyjątki: pszczoła, pszenica, kształt
• w innych wyrazach popularnych w środowisku dziecka (np. jarzębina)

10. użycia litery ch

• gdy wymienia się na sz (np. mucha)
• na końcu wyrazu (np. puch, o liczbach), wyjątek: druh

11. użycia litery h

• gdy wymienia się na g, ż, z (np. wahadło)
• w innych wyrazach popularnych w środowisku dziecka (np. huśtawka, hamulec)

12. użycia wielkiej litery

• na początku zdania
• w nazwach własnych (np. Maria, Burek, Francja, Mars)
• w nazwach mieszkańców państw (np. Polak)
• w nazwach geograficznych (np. Karpaty, Morze Bałtyckie)
• ze względów grzecznościowych (pisownia zaimków Ty, Twój w listach)

13. użycia małej litery

• w wyrazach pospolitych (np. dom, łąka)
• w nazwach: dni tygodnia, miesięcy, pór roku, tańców, roślin, zwierząt, stron świata (np. czwartek, polonez, kaktus, południe)
• w przymiotnikach utworzonych od nazw własnych (np. polski)

14. pisowni bezokoliczników

15. pisowni rozdzielnej

• nie z czasownikami (np. nie przyszedł)

16. pisowni łącznej

• nie z przymiotnikami i przysłówkami w stopniu równym (np. nieduży)
• nie z rzeczownikami (np. niebezpieczeństwo)

17. dzielenia wyrazów

• zgodnie z podziałem na sylaby (np. ko-ro-na), bez podziału morfologicznego

18. różnic między pisownią a wymową ze względu na budowę słowotwórczą wyrazu (np. żabka bo żaba)
19. stosowania znaków interpunkcyjnych

• kropka, wykrzyknik, pytajnik – na końcu wypowiedzenia
• przecinek w zdaniu pojedynczym i złożonym

20. korzystania ze słownika ortograficznego

II. POZIOM 2 (klasy IV-VI szkoły podstawowej)

Uczestników konkursu obowiązuje znajomość zasad ortograficznych i umiejętność stosowania ich, zgodnie ze stanem ujętym w Nowym Słowniku Ortograficznym PWN, Warszawa 1996, w zakresie:

1. użycia litery ó

• gdy wymienia się na o, e lub a (np. lód – lody, pióro – pierze, wrócić – wracać)
• w końcówce -ów (np. lodów)
• w przyrostkach –ów, -ówna, -ówka (np. widokówka)
• na początku wyrazu (np. ósmy)
• gdy nie wymienia się na inną głoskę, w wyrazach popularnych w środowisku ucznia, np. mózg

2. użycia litery u

• w przyrostkach –uch, -uchna, -unek, -usia, -us, -uszek, -utki itp. (np. pakunek)
• w formach czasu teraźniejszego (np. maluję, rysujesz, stosuje)
• w wyrazach typu: zsuwać, skuwka...
• w innych wyrazach popularnych w środowisku ucznia (np. mrugać)

3. użycia litery ą

• w wyrazach rodzimych i spolszczonych (np. wąż, kąpiel)
• w końcówkach N. i B. liczby pojedynczej (np. z klasą, moją klasę)
• w czasownikach czasu teraźniejszego (idą, piszą...)
• w czasownikach czasu przeszłego przed spółgłoską l, ł (np. wziął)

4. użycia litery ę

• w wyrazach rodzimych i spolszczonych (np. prędko, trębacz)
• w końcówkach B. liczby pojedynczej (np. mamę)
• w rzeczownikach typu cielę, kocię...
• w czasownikach czasu teraźniejszego (np. idę, piszę)
• w czasownikach czasu przeszłego przed spółgłoską l, ł (np. zmięła, płynęli)

5. połączeń om,on, em, en

• w wyrazach zapożyczonych (np. tempo, renta, sonda)
• w wyrazach rodzimych przed przyrostkami –ka, -ko (np. kromka, łazienka)

6. użycia końcówki -om

• w C. liczby mnogiej (np. słowom, oczom)

7. użycia liter i, j

• gdy i oznacza miękkość głoski (np. miska, ciastko)
• na początku wyrazu (np. igła, jabłko)
• po samogłoskach, zgodnie z wymową (np. kajak, liczba)
• gdy j występuje po przedrostku (np. nadjechać, objąć)
• w D., C., Ms. rzeczowników żeńskich zakończonych na –ja lub –ia (np. edukacji, alei, ziemi, akademii)

8. użycia spółgłosek miękkich (np. ćma, cichy)
9. użycia litery ż

• gdy wymienia się na g, dz, h, z, ź, s (np. drużyna, księga)
• po literach r, l, ł (np. rżenie, ulżyć)
• w innych wyrazach popularnych w środowisku ucznia (np. żyrandol)
• po przedrostkach zakończonych na spółgłoskę (np. obżartuch, odżałować)

10. użycia litery rz

• gdy wymienia się na r (np. mierzyć)
• w zakończeniach –arz, -erz, -mierz, -mistrz (np. pisarz, rycerz, zegarmistrz)
• po spółgłoskach (np. wrzask); wyjątki: pszczoła, pszenica, kształt, bukszpan, Pszyna
• w innych wyrazach popularnych w środowisku ucznia (np. urząd)

11. użycia litery ch

• gdy wymienia się na sz (np. mucha)
• na końcu wyrazu (np. puch, o liczbach); wyjątek: druh
• po literze s (np. schodzić, schron)
• w innych wyrazach popularnych w środowisku ucznia (np. ochotnik)

12. użycia litery h

• gdy wymienia się na g, ż, z (np. wahadło)
• w innych wyrazach popularnych w środowisku ucznia (np. harmider, czyhać)

13. pisowni przedrostków

• z przed spółgłoską dźwięczną (np. zbić), przed literami s, si, sz, dź (np. zsadzić, zsinieć, zszyć, zdzielić)
• s przed spółgłoską bezdźwięczną (np. sfrunąć)
• ś przed głoską ci (np. ściszyć)
• pisownia innych przedrostków (wz-, ws-, roz-, ob-, itp.)

14. pisowni bezokoliczników
15. użycia wielkiej litery

• na początku zdania
• w nazwach własnych (np. Maria, Burek, Francja, Mars)
• w nazwach mieszkańców państw, narodów, terenów geograficznych (np. Polak, Indianin, Kaszub)
• w nazwach świąt (np. Nowy Rok)
• w tytułach książek i czasopism (np. „W pustyni i w puszczy”)
• w nazwach geograficznych (np. góry Karpaty, Morze Bałtyckie)
• w nazwach ulic, placów, rynków itp. (np. ulica Mikołajska, plac Trzech Krzyży)
• w nazwach urzędów, władz, instytucji, szkół itp. (np. Uniwersytet Jagielloński)
• ze względów grzecznościowych (pisownia zaimków Ty, Twój w listach)

16. użycia małej litery

• w wyrazach pospolitych lub używanych w znaczeniu pospolitym (np. dom, bank, uniwersytet, sejm)
• w nazwach: dni tygodnia, miesięcy, pór roku, tańców, obrzędów, roślin, zwierząt, stron świata (np. czwartek, polonez, kaktus, południe, andrzejki)
• w nazwach wydarzeń historycznych (np. bitwa pod Grunwaldem)
• w przymiotnikach utworzonych od nazw własnych (np. polski)

17. pisowni rozdzielnej

• nie z czasownikami (np. nie przyszedł)
• nie z przymiotnikami i przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym (np. nie lepszy, nie najlepiej)
• bym, byś, by po wyrazach można, niepodobna, trzeba, warto, wolno (np. Warto by to zrobić.)

18. pisowni łącznej

• nie z przymiotnikami i przysłówkami w stopniu równym (np. nieduży)
• nie z rzeczownikami (np. niebezpieczeństwo)
• -bym, -byś, -by z osobowymi formami czasownika (np. zdjąłby)
• przyimków złożonych (np. spośród, znad)
• wyrażeń przyimkowych
• wyrazów niepodobna (w znaczeniu: nie można, jest trudno), niedowidzi, niedosłyszy, niepokoi, niewoli (w znaczeniu: pozbawia wolności)

19. dzielenia wyrazów

• zgodnie z podziałem na sylaby (np. ko-ro-na)
• zgodnie z kryterium morfologicznym (np. pod-ręcz-nik)

20. różnic między pisownią a wymową ze względu na budowę słowotwórczą wyrazu (np. żabka bo żaba)
21. stosowania znaków interpunkcyjnych

• kropka, wykrzyknik, pytajnik – na końcu wypowiedzenia
• przecinek w zdaniu pojedynczym oraz w zdaniu współrzędnie i podrzędnie złożonym

22. korzystania ze słownika ortograficznego

III. POZIOM 3 (klasy VII-VIII szkoły podstawowej)

Uczestników konkursu obowiązuje znajomość podstawowych zasad pisowni polskiej (fonetycznej, morfologicznej, historycznej i konwencjonalnej) oraz umiejętność stosowania ich, zgodnie ze stanem ujętym w Nowym Słowniku Ortograficznym PWN, Warszawa 1996, w zakresie:

1. użycia litery ó

• gdy wymienia się na o, e lub a (np. lód – lody, pióro – pierze, wrócić – wracać)
• w końcówce -ów (np. lodów)
• w przyrostkach –ów, -ówna, -ówka (np. widokówka)
• na początku wyrazu (np. ósmy)
• gdy nie wymienia się na inną głoskę, np. mózg, ogólny

2. użycia litery u

• w przyrostkach –uch, -uchna, -unek, -usia, -us, -uszek, -utki itp. (np. pakunek)
• w formach czasu teraźniejszego (np. maluję, rysujesz, stosuje)
• w wyrazach typu: zsuwać, skuwka...
• w innych wyrazach (np. strugać, lutnia)

3. użycia litery ą

• w wyrazach rodzimych i spolszczonych (np. wąż, kąpiel)
• w końcówkach N. i B. liczby pojedynczej (np. z klasą, moją klasę)
• w czasownikach czasu teraźniejszego (idą, piszą...)
• w czasownikach czasu przeszłego przed spółgłoską l, ł (np. wziął)

4. użycia litery ę

• w wyrazach rodzimych i spolszczonych (np. prędko, trębacz)
• w końcówkach B. liczby pojedynczej (np. mamę)
• w rzeczownikach typu cielę, kocię...
• w czasownikach czasu teraźniejszego (np. idę, piszę)
• w czasownikach czasu przeszłego przed spółgłoską l, ł (np. zmięła, płynęli)

5. połączeń om,on, em, en

• w wyrazach zapożyczonych (np. tempo, renta, sonda)
• w wyrazach rodzimych przed przyrostkami –ka, -ko (np. kromka, łazienka)

6. użycia końcówki -om

• w C. liczby mnogiej (np. słowom, oczom)

7. użycia liter i, j

• gdy i oznacza miękkość głoski (np. miska, ciastko)
• na początku wyrazu (np. igła, jabłko)
• po samogłoskach, zgodnie z wymową (np. kajak, liczba)
• gdy j występuje po przedrostku (np. nadjechać, objąć)
• w D., C., Ms. rzeczowników żeńskich zakończonych na –ja lub –ia (np. edukacji, alei, ziemi, akademii)

8. użycia spółgłosek miękkich (np. ćma, cichy)
9. użycia litery ż

• gdy wymienia się na g, dz, h, z, ź, s (np. drużyna, księga)
• po literach r, l, ł (np. rżenie, ulżyć)
• po literze n w wyrazach zapożyczonych (np. aranżacja)
• w innych wyrazach (np. żyrandol, gżegżółka)
• po przedrostkach zakończonych na spółgłoskę (np. obżartuch, odżałować)
• w partykule –że (np. chodźże)

10. użycia litery rz

• gdy wymienia się na r (np. mierzyć)
• w zakończeniach –arz, -erz, -mierz, -mistrz (np. pisarz, rycerz, zegarmistrz)
• po spółgłoskach (np. wrzask); wyjątki: pszczoła, pszenica, kształt, bukszpan, Pszyna
• w innych wyrazach (np. urząd)

11. użycia litery ch

• gdy wymienia się na sz (np. mucha)
• na końcu wyrazu (np. puch, o liczbach); wyjątek: druh
• po literze s (np. schodzić, schron)
• w innych wyrazach (np. ochotnik)

12. użycia litery h

• gdy wymienia się na g, ż, z (np. wahadło)
• w innych wyrazach (np. harmider, czyhać)

13. pisowni przedrostków

• z przed spółgłoską dźwięczną (np. zbić, zhańbić), przed literami s, si, sz, dź (np. zsadzić, zsinieć, zszyć, zdzielić)
• s przed spółgłoską bezdźwięczną (np. sfrunąć)
• ś przed głoską ci (np. ściszyć)
• pisownia innych przedrostków (wz-, ws-, roz-, ob.-, itp.)

14. pisowni przymiotników zakończonych na –ski, -cki, -dzki (np. przemyski, inteligencki, szwedzki)
15. pisowni rzeczowników zakończonych na –stwo, -ctwo, -dztwo (np. żelastwo, lotnictwo, śledztwo)
16. pisowni wybranych form koniugacyjnych, w tym imiesłowów
17. użycia wielkiej litery

• na początku zdania
• w nazwach własnych (np. Maria, Burek, Francja, Mars)
• w nazwach mieszkańców państw, narodów, terenów geograficznych (np. Polak, Indianin, Kaszub)
• w nazwach świąt (np. Nowy Rok)
• w tytułach książek i czasopism (np. „W pustyni i w puszczy”)
• w nazwach geograficznych (np. góry Karpaty, Morze Bałtyckie)
• w nazwach ulic, placów, rynków itp. (np. ulica Mikołajska, plac Trzech Krzyży)
• w nazwach urzędów, władz, instytucji, szkół itp. (np. Uniwersytet Jagielloński)
• ze względów grzecznościowych (pisownia zaimków Ty, Twój w listach)

18. użycia małej litery

• w wyrazach pospolitych lub używanych w znaczeniu pospolitym (np. dom, bank, uniwersytet, sejm)
• w nazwach: dni tygodnia, miesięcy, pór roku, tańców, obrzędów, roślin, zwierząt, stron świata, wyrobów przemysłowych (np. czwartek, polonez, kaktus, południe, andrzejki, fiat)
• w nazwach wydarzeń historycznych (np. bitwa pod Grunwaldem)
• w nazwach tytułów naukowych (np. magister)
• w nazwach mieszkańców miast, osiedli, wsi (np. wrocławianin, żoliborzanin)
• w nazwach okręgów administracyjnych (np. województwo małopolskie)
• w przymiotnikach utworzonych od nazw własnych (np. polski)

19. pisowni rozdzielnej

• nie z czasownikami (np. nie przyszedł)
• nie z przymiotnikami i przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym (np. nie lepszy, nie najlepiej)
• bym, byś, by po wyrazach można, niepodobna, trzeba, warto, wolno (np. Warto by to zrobić.)
• w zestawieniach dwu lub więcej wyrazów (np. dzień dobry)
• w połączeniu przysłówka z przymiotnikiem lub imiesłowem przymiotnikowym (np. świeżo malowany) ale: jasnowidzący itp.

20. pisowni łącznej

• nie z przymiotnikami i przysłówkami w stopniu równym (np. nieduży)
• nie z rzeczownikami (np. niebezpieczeństwo)
• -bym, -byś, -by z osobowymi formami czasownika (np. zdjąłby)
• przyimków złożonych (np. spośród, znad)
• wyrazów niepodobna (w znaczeniu: nie można, jest trudno), niedowidzi, niedosłyszy, niepokoi, niewoli (w znaczeniu: pozbawia wolności)
• pisowni przymiotników złożonych (np. jasnoniebieski)
• pisowni wyrazów pospolitych z przedrostkami (np. aspołeczny, minispódniczka)

21. pisowni wyrażeń przyimkowych (np. w ogóle, wniwecz)
22. pisowni przysłówków złożonych
23. pisowni cząstki -bym, -byś, -by z partykułami i spójnikami (np. czyżbym, jeżeliby)
24. pisowni nie z imiesłowami przymiotnikowymi i przysłówkowymi (np. niepalący, nie widząc)
25. pisowni z łącznikiem (np. biało-czerwony, czary-mary, XX-lecie)
26. dzielenia wyrazów

• zgodnie z podziałem na sylaby (np. ko-ro-na)
• zgodnie z kryterium morfologicznym (np. pod-ręcz-nik)
• dzielenie wyrazów złożonych i wyrazów obcych (np. mało-solny, foto-grafia)

27. pisowni skrótów i skrótowców (np. prof., dag, UJ)
28. pisowni obcych nazw własnych (np. książka Hemingwaya)
29. pisowni dat
30. stosowania znaków interpunkcyjnych

• kropka, wykrzyknik, pytajnik – na końcu wypowiedzenia
• przecinek w zdaniu pojedynczym oraz w zdaniu współrzędnie i podrzędnie złożonym
• zapis mowy niezależnej
• dwukropek i wielokropek

31. korzystania ze słownika ortograficznego

IV. POZIOM 4 (klasy I-IV liceum ogólnokształcącego)

Uczestników konkursu obowiązuje znajomość podstawowych zasad pisowni polskiej (fonetycznej, morfologicznej, historycznej i konwencjonalnej) oraz umiejętność stosowania ich, zgodnie ze stanem ujętym w Nowym Słowniku Ortograficznym PWN, Warszawa 1996, w zakresie:

1. użycia litery ó

• gdy wymienia się na o, e lub a (np. lód – lody, pióro – pierze, wrócić – wracać)
• w końcówce -ów (np. lodów)
• w przyrostkach –ów, -ówna, -ówka (np. widokówka)
• na początku wyrazu (np. ósmy)
• gdy nie wymienia się na inną głoskę, np. mózg, ogólny

2. użycia litery u

• w przyrostkach –uch, -uchna, -unek, -usia, -us, -uszek, -utki itp. (np. pakunek)
• w formach czasu teraźniejszego (np. maluję, rysujesz, stosuje)
• w wyrazach typu: zsuwać, skuwka...
• w innych wyrazach (np. strugać, lutnia)

3. użycia litery ą

• w wyrazach rodzimych i spolszczonych (np. wąż, kąpiel)
• w końcówkach N. i B. liczby pojedynczej (np. z klasą, moją klasę)
• w czasownikach czasu teraźniejszego (idą, piszą...)
• w czasownikach czasu przeszłego przed spółgłoską l, ł (np. wziął)

4. użycia litery ę

• w wyrazach rodzimych i spolszczonych (np. prędko, trębacz)
• w końcówkach B. liczby pojedynczej (np. mamę)
• w rzeczownikach typu cielę, kocię...
• w czasownikach czasu teraźniejszego (np. idę, piszę)
• w czasownikach czasu przeszłego przed spółgłoską l, ł (np. zmięła, płynęli)

5. połączeń om,on, em, en

• w wyrazach zapożyczonych (np. tempo, renta, sonda)
• w wyrazach rodzimych przed przyrostkami –ka, -ko (np. kromka, łazienka)

6. użycia końcówki -om

• w C. liczby mnogiej (np. słowom, oczom)

7. użycia liter i, j

• gdy i oznacza miękkość głoski (np. miska, ciastko)
• na początku wyrazu (np. igła, jabłko)
• po samogłoskach, zgodnie z wymową (np. kajak, liczba)
• gdy j występuje po przedrostku (np. nadjechać, objąć)
• w D., C., Ms. rzeczowników żeńskich zakończonych na –ja lub –ia (np. edukacji, alei, ziemi, akademii)

8. użycia spółgłosek miękkich (np. ćma, cichy)
9. użycia litery ż

• gdy wymienia się na g, dz, h, z, ź, s (np. drużyna, księga)
• po literach r, l, ł (np. rżenie, ulżyć)
• po literze n w wyrazach zapożyczonych (np. aranżacja)
• w innych wyrazach (np. żyrandol, gżegżółka)
• po przedrostkach zakończonych na spółgłoskę (np. obżartuch, odżałować)
• w partykule –że (np. chodźże)

10. użycia litery rz

• gdy wymienia się na r (np. mierzyć)
• w zakończeniach –arz, -erz, -mierz, -mistrz (np. pisarz, rycerz, zegarmistrz)
• po spółgłoskach (np. wrzask); wyjątki: pszczoła, pszenica, kształt, bukszpan, Pszyna
• w innych wyrazach (np. urząd)

11. użycia litery ch

• gdy wymienia się na sz (np. mucha)
• na końcu wyrazu (np. puch, o liczbach); wyjątek: druh
• po literze s (np. schodzić, schron)
• w innych wyrazach (np. ochotnik)

12. użycia litery h

• gdy wymienia się na g, ż, z (np. wahadło)
• w innych wyrazach (np. harmider, czyhać)

13. pisowni przedrostków

• z przed spółgłoską dźwięczną (np. zbić, zhańbić), przed literami s, si, sz, dź (np. zsadzić, zsinieć, zszyć, zdzielić)
• s przed spółgłoską bezdźwięczną (np. sfrunąć)
• ś przed głoską ci (np. ściszyć)
• pisownia innych przedrostków (wz-, ws-, roz-, ob.-, itp.)

14. pisowni przymiotników zakończonych na –ski, -cki, -dzki (np. przemyski, inteligencki, szwedzki)
15. pisowni rzeczowników zakończonych na –stwo, -ctwo, -dztwo (np. żelastwo, lotnictwo, śledztwo)
16. pisowni wybranych form koniugacyjnych, w tym imiesłowów
17. użycia wielkiej litery

• na początku zdania
• w nazwach własnych (np. Maria, Burek, Francja, Mars)
• w nazwach mieszkańców państw, narodów, terenów geograficznych (np. Polak, Indianin, Kaszub)
• w nazwach świąt (np. Nowy Rok)
• w tytułach książek i czasopism (np. „W pustyni i w puszczy”)
• w nazwach geograficznych (np. góry Karpaty, Morze Bałtyckie)
• w nazwach ulic, placów, rynków itp. (np. ulica Mikołajska, plac Trzech Krzyży)
• w nazwach urzędów, władz, instytucji, szkół itp. (np. Uniwersytet Jagielloński)
• ze względów grzecznościowych (pisownia zaimków Ty, Twój w listach)

18. użycia małej litery

• w wyrazach pospolitych lub używanych w znaczeniu pospolitym (np. dom, bank, uniwersytet, sejm)
• w nazwach: dni tygodnia, miesięcy, pór roku, tańców, obrzędów, roślin, zwierząt, stron świata, wyrobów przemysłowych (np. czwartek, polonez, kaktus, południe, andrzejki, fiat)
• w nazwach wydarzeń historycznych (np. bitwa pod Grunwaldem)
• w nazwach tytułów naukowych (np. magister)
• w nazwach mieszkańców miast, osiedli, wsi (np. wrocławianin, żoliborzanin)
• w nazwach okręgów administracyjnych (np. województwo małopolskie)
• w przymiotnikach utworzonych od nazw własnych (np. polski)

19. pisowni rozdzielnej

• nie z czasownikami (np. nie przyszedł)
• nie z przymiotnikami i przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym (np. nie lepszy, nie najlepiej)
• bym, byś, by po wyrazach można, niepodobna, trzeba, warto, wolno (np. Warto by to zrobić.)
• w zestawieniach dwu lub więcej wyrazów (np. dzień dobry)
• w połączeniu przysłówka z przymiotnikiem lub imiesłowem przymiotnikowym (np. świeżo malowany) ale: jasnowidzący itp.

20. pisowni łącznej

• nie z przymiotnikami i przysłówkami w stopniu równym (np. nieduży)
• nie z rzeczownikami (np. niebezpieczeństwo)
• -bym, -byś, -by z osobowymi formami czasownika (np. zdjąłby)
• przyimków złożonych (np. spośród, znad)
• wyrazów niepodobna (w znaczeniu: nie można, jest trudno), niedowidzi, niedosłyszy, niepokoi, niewoli (w znaczeniu: pozbawia wolności)
• pisowni przymiotników złożonych (np. jasnoniebieski)
• pisowni wyrazów pospolitych z przedrostkami (np. aspołeczny, minispódniczka)

21. pisowni zrostów i zestawień
22. pisowni wyrażeń przyimkowych (np. w ogóle, wniwecz)
23. pisowni przysłówków złożonych
24. pisowni cząstki -bym, -byś, -by z partykułami i spójnikami (np. czyżbym, jeżeliby)
25. pisowni nie z imiesłowami przymiotnikowymi i przysłówkowymi (np. niepalący, nie widząc)
26. pisowni z łącznikiem (np. biało-czerwony, czary-mary, XX-lecie)
27. dzielenia wyrazów

• zgodnie z podziałem na sylaby (np. ko-ro-na)
• zgodnie z kryterium morfologicznym (np. pod-ręcz-nik)
• dzielenie wyrazów złożonych i wyrazów obcych (np. mało-solny, foto-grafia)

28. pisowni skrótów i skrótowców, w tym skrótów z j. łacińskiego (np. prof., dag, UJ, ib.)
29. pisowni obcych nazw własnych (np. książka Hemingwaya)
30. pisowni dat
31. stosowania znaków interpunkcyjnych

• kropka, wykrzyknik, pytajnik – na końcu wypowiedzenia
• przecinek w zdaniu pojedynczym oraz w zdaniu współrzędnie i podrzędnie złożonym
• zapis mowy niezależnej
• dwukropek i wielokropek

32. korzystania ze słownika ortograficznego